Tưới tiết kiệm nước, mô hình đáng khuyến khích
Tưới tự động, tiết kiệm nước, điện năng và chi phí lao động đang dần thay thế tưới truyền thống.
Mô hình tưới phun mưa trên rau ở HTX rau Toàn Thịnh, thị trấn Ea Pôk, huyện Cư M’gar.
Những năm gần đây, do diễn biến bất thường của thời tiết nên sản xuất nông nghiệp ở Dak Lak luôn phải đối mặt với tình trạng khô hạn, thậm chí ngay cả trong mùa mưa. Trong khi đó, hầu hết nông dân sản xuất cà phê thường chỉ tưới nước theo kinh nghiệm, bình quân mỗi vụ, người dân tưới nước khoảng 4-5 lần theo 2 hình thức tưới phun mưa hoặc tưới gốc, với khối lượng nước vượt quá yêu cầu từ 300 - 400 lít cho 1 gốc/lần tưới. Điều này không những gây lãng phí nước mà còn làm suy giảm độ phì nhiêu của đất do nhiều chất dinh dưỡng trong đất bị cuốn theo lượng nước dư thừa.
Trước thực trạng đó, mới đây Viện Khoa học kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên đã thực hiện thành công đề tài “Nghiên cứu kỹ thuật tưới tiết kiệm nước kết hợp bón phân qua nước cho cây cà phê ở Dak Lak” do TS. Lê Ngọc Báu - Viện trưởng - chủ trì. Theo đó, khi áp dụng mô hình tưới tiết kiệm này thì lượng nước tưới được phân phối trực tiếp đến từng cây (từ 60-90 lít/giờ) và có thể điều chỉnh theo nhu cầu của vườn cây, từ đó giúp cây cà phê nở hoa tập trung. Đồng thời, kỹ thuật tưới này cũng góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng phân bón do được bộ phận cấp phân tự động cung cấp trực tiếp đến từng cây cà phê thông qua hệ thống ống dẫn nước. Theo tính toán, sau khi sử dụng biện pháp tưới nước tiết kiệm này sẽ giúp nông dân tiết kiệm về công bón phân và lượng phân bón so với bón vãi truyền thống từ 1.774.000đ – 2.587.000đ/ha. Ngoài ra, còn hạn chế việc bốc hơi và lượng phân bị chảy trôi trên bề mặt, hạn chế được ô nhiễm môi trường. Về lượng nước, so với phương pháp tưới truyền thống thì kỹ thuật tưới này tiết kiệm được 20%, như vậy mỗi năm Dak Lak sẽ tiết kiệm được khoảng 70,2 triệu m3 nước. Riêng công tưới nước cho cà phê, nếu tưới theo truyền thống cần khoảng 24 công/ha/năm, còn khi dùng biện pháp tưới tiết kiệm thì giảm được khoảng 15 công/ha/năm. Chỉ tính riêng ở Dak Lak, với diện tích khoảng 195.000 ha, nếu chỉ 10% trong số đó được áp dụng tưới tiết kiệm thì giảm được một lượng công lao động khá lớn, khoảng 292.500 công mỗi năm.
Không chỉ riêng cây cà phê mà cây hoa và rau cũng đang được người nông dân sử dụng biện pháp tưới nước tiết kiệm thông qua công nghệ tưới nhỏ giọt và phun mưa. Qua mô hình thí điểm tại một số hộ trồng rau và hoa trên địa bàn TP. Buôn Ma Thuột và huyện Cư M’gar (thuộc dự án cạnh tranh nông nghiệp Dak Lak) cho thấy: thông qua công nghệ tưới này, cây trồng được cung cấp đủ nhu cầu nước, bộ phận châm phân sẽ hút phân (đã được hòa nước với liều lượng định sẵn) và điều tiết qua hệ thống nhỏ giọt, phân phối đều cho cây. Nhờ đó, cây được cung cấp phân đầy đủ, không thất thoát, hiệu quả sử dụng phân của cây trồng cũng tăng lên. Công nghệ tưới nhỏ giọt và phun mưa trên rau ăn lá và hoa cũng hạn chế bệnh rất tốt, giảm tối đa việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Các hộ tham gia mô hình cho biết, khi áp dụng hệ thống tưới nhỏ giọt và phun mưa sẽ giảm đựơc 90% công lao động (gồm công tưới nước và bón phân); hạn chế được 50 – 70% sâu bệnh trên cây trồng. Chị Nguyễn Thị Vân (tổ dân phố 6, phường Ea Tam, TP. Buôn Ma Thuột) cho biết: từ ngày áp dụng mô hình tưới cà phê bằng hệ thống tự động đến nay, gia đình không thuê thêm người tưới hoa, việc chuyển từ tưới tay sang tưới phun tự động đã giúp chị tiết kiệm rất nhiều thời gian và công lao động, nhờ vậy mà giảm được giá thành sản phẩm, lợi nhuận mang lại được gia tăng.
Có thể thấy, giải pháp tưới nước tiết kiệm không những giúp nông dân tiết kiệm được chi phí đầu tư mà còn giải quyết tối ưu được vấn đề đầu tiên trong sản xuất nông nghiệp là nước tưới. Và điều ý nghĩa nhất của việc áp dụng biện pháp tưới nước tiết kiệm là bảo vệ được sức khỏe cộng đồng, môi trường và giúp sản xuất phát triển bền vững. Tuy nhiên, để những kỹ thuật tưới nước tiết kiệm trên được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất nông nghiệp, thiết nghĩ, ngành nông nghiệp tỉnh cần xây dựng thêm nhiều mô hình tại các vùng khác nhau để nông dân học hỏi và ứng dụng.
Những lợi ích mà tưới tiết kiệm nước mang lại cho bà con trồng cà phê đã được chứng minh tại các tỉnh Tây Nguyên. Trong tương lai, mô hình tiết kiệm nước tưới này sẽ được nhân rộng hơn nữa.